Οι κεφαλαλγίες είναι από τις πιο συχνές παθήσεις που θα οδηγήσουν τον ασθενή στον γιατρό ή ακόμα και στο τμήμα επειγόντων κάποιου νοσοκομείου. Η υψηλή ένταση του πόνου σε ασθενείς με ελεύθερο προηγούμενο ιστορικό κεφαλαλγιών, αλλά και ο καταιγισμός από πολλές λανθασμένες πληροφορίες στο διαδίκτυο προκαλούν μεγάλη ανησυχία στον ασθενή. Οι πιο συχνά συναντούμενες κεφαλαλγίες που συναντώνται και αντιμετωπίζονται είναι η ημικρανία και η κεφαλαλγία τάσεως. Ωστόσο υπάρχει και κάποιου άλλου είδους κεφαλαλγία που δεν είναι τόσο συχνή και ως εκ τούτου όχι τόσο διαδεδομένη στο ευρύ κοινό. Το όνομα αυτής είναι αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache). Παρακάτω θα δούμε τα χαρακτηριστικά, αλλά και τι την κάνει να διαφέρει από τις υπόλοιπες κεφαλαλγίες.
Χαρακτηριστικά
Η αθροιστική κεφαλαλγία λοιπόν έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Άλγος. Υψηλής έντασης οξύ, διαξιφιστικό πόνο ο οποίος έρχεται αιφνιδίως με την κύρια εντόπιση του να είναι πέριξ ή οπισθίως του οφθαλμού αλλά και στο σύστοιχο μισό του κεφαλιού, ο οποίος είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων μονόπλευρος. Ο πόνος μπορεί να είναι τόσο υψηλής έντασης που να ξυπνήσει τον ασθενή, ενώ μπορεί να του προκαλέσει μεγάλη δυσλειτουργία στις καθημερινές του υποχρεώσεις.
Δακρύρροια. Είναι πολύ τυπικό σύμπτωμα του συγκεκριμένου τύπου κεφαλαλγίας, ο οφθαλμός από την πάσχουσα πλευρά να παρουσιάζει οίδημα και ερυθρότητα με αυξημένη παραγωγή δακρύων.
Ρινική συμφόρηση. Αυτή σε συνδυασμό με την δακρύρροια μπορεί να θεωρηθεί από τον ασθενή ή και ακόμα από ιατρούς που δεν έχουν σχετική εμπειρία με τις κεφαλαλγίες ως προϊόν κάποιας αλλεργικής αντίδρασης ή κάποιας ιογενούς λοιμώξεως.
Περιοδικότητα. Η εμφάνιση των κεφαλαλγιών έχει συνήθως ένα μοτίβο. Συνήθως δηλαδή συμβαίνει σε συγκεκριμένες περιόδους μέσα στο έτος, συνήθως σταθερές (π.χ. άνοιξη - φθινόπωρο). Όταν ξεκινήσει η συγκεκριμένη περίοδος ο ασθενής μπορεί να έχει σχεδόν καθημερινά επεισόδιο για ένα διάστημα από μία εβδομάδα έως και μερικούς μήνες. Η διάρκεια της κάθε “κρίσης” διαρκεί από μερικά λεπτά έως 3 ώρες, με μία τυπική κρίση να διαρκεί 30-45 λεπτά. Επίσης η κρίση συνήθως εμφανίζεται την ίδια ώρα μέσα στην ημέρα. Ανάμεσα σε αυτές τις περιόδους ο ασθενής είναι πλήρως ελεύθερος συμπτωμάτων.
Διάγνωση
Τη διάγνωση θα πρέπει να την βάζει ιατρός ειδικός στις κεφαλαλγίες (νευρολόγος). Λόγω των πολύ ειδικών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου τύπου κεφαλαλγίας η διάγνωση μπορεί να τεθεί με τη λήψη ενός καλού ιστορικού ή ακόμα καλύτερα εάν ο γιατρός είναι παρών σε μία από τις κρίσεις. Προτού τεθεί η διάγνωση ο γιατρός θα πρέπει να προβεί σε απεικονιστική εξέταση του εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική (πιο ενδεδειγμένη) τομογραφία προς αποκλεισμό άλλων καταστάσεων που μπορεί να προκαλούν κεφαλαλγία (αιμορραγία, όγκος κ.α.)
Θεραπεία
Η θεραπεία στην οξεία φάση του πόνου είναι:
Χορήγηση Ο2 σε υψηλά μείγματα (100%) για διάστημα 10-15 min. Για τη συγκεκριμένη θεραπεία ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί κάποιο νοσοκομείο. Σε ασθενής με γνωστό ιστορικό κρίσεων υπάρχει η δυνατότητα να προμηθευτούν συσκευή οξυγόνου στην οικεία τους ώστε να έχουν εύκολη πρόσβαση.
Αναλγητικά από του στόματος με πιο συγκεκριμένα τις τριπτάνες που χρησιμοποιούνται ευρέως και στην ημικρανία. Τα συγκεκριμένα φάρμακα έχουν βέλτιστη δράση όταν λαμβάνονται νωρίς κατά την έναρξη των συμπτωμάτων. Και πιο κοινά αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν θέση στη θεραπεία (παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη κ.α.) ωστόσο λόγω της πολύ υψηλής έντασης του άλγους έχουν πιο πτωχά αποτελέσματα
Τοπικά αναισθητικά όπως η λιδοκαίνη που μπορεί να γίνει η εφαρμογή της ενδορινικά φαίνεται να έχουν αποτελεσματικότητα στην οξεία φάση αλλά μικρή διάρκεια δράσης.
Κατά τις ευρύτερες περιόδους των κρίσεων ο ασθενής για το συγκεκριμένο διάστημα μπορεί να λάβει προφυλακτική θεραπεία, η οποία αποτελείται από:
Κορτιζόνη (πρενδιζόνη) η οποία θα πρέπει να περιορίζεται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα λόγω των παρενεργειών από τη μακροχρόνια χρήση της.
Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου με τη βεραπαμίλη να είναι το πιο σύνηθες. Η κατηγορία αυτή των φαρμάκων πρέπει να χορηγείται για μακρό διάστημα ώστε να έχει τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Λίθιο. Το λίθιο γνωστό για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής φαίνεται να έχει ευεργετική δράση στην πρόληψη της αθροιστικής κεφαλαλγίας , ωστόσο λόγω των πολλών ανεπιθύμητων παρενεργειών θα πρέπει να χορηγείται εφόσον έχουν αποτύχει οι άλλες θεραπείες ή εάν ο ασθενής δεν μπορεί να λάβει κάποια άλλη θεραπεία.
Παράγοντες Επιδείνωσης
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν ή και να προκαλέσουν την κρίση και ο ασθενής θα πρέπει να προσέχει. Αυτά είναι τα ακόλουθα:
Λήψη αλκοόλ.
Διαταραγμένο ωράριο ύπνου
Έντονες οσμές
Μέρη με υψηλό υψόμετρο, λόγω χαμηλής περιεκτικότητας του αέρα σε οξυγόνο
Κάπνισμα
Επίλογος
Συνοψίζοντας τα παραπάνω μπορούμε να δούμε ότι αυτή η σπάνια κατηγορία κεφαλαλγίας μπορεί να έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των ασθενών κάνοντας τους μη λειτουργικούς στις περιόδους των κρίσεων. Γι’ αυτό από το πρώτο κιόλας επεισόδιο είναι αναγκαίο να απευθυνθούν σε ειδικό νευρολόγο ώστε να τεθεί η διάγνωση και να δοθεί η ενδεδειγμένη κατά περίπτωση θεραπεία.